دلیل اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود را باید در تغییراتی که در بدن زنان اتفاق می‌افتد، جست‌وجو کرد. استخوان‌ها یکی از بافت‌های زندۀ بدن ما هستند. بافت استخوانی بدن ما از چند لایه داخلی و خارجی تشکیل شده است. اگر در زیر میکروسکوپ به لایه داخلی استخوان نگاه کنیم، بافتی شبیه به لانۀ زنبور در آن می‌بینیم. لایه خارجی استخوان هم به شکل روکشی روی لایه داخلی را پوشانده است. لایه داخلی استخوان از شبکه‌های بسیار محکمی ساخته شده است، اما اینکه چه اتفاقی می‌افتد که این لایه نرم میشود و پوکی استخوان اتفاق می‌افتد، باید مورد برسی قرار گیرد.
با مرکز سنجش تراکم استخوان آکادمی در بررسی دلایل اینکه که چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود، همراه باشید.
پوکی استخوان چیست و چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود؟
همان‌طور که اشاره شد، بافت استخوانی از چند لایه مختلف تشکیل شده است. لایه داخلی فرمی شبکه‌مانند دارد و محکم‌تر است، اما لایه خارجی که روی آن را پوشانده است، نرم‌تر است و خون‌رسانی و ارتباط عصبی نیز از راه این لایه امکان‌پذیر شده است. هرگاه فضای بین شبکه‌های لانه‌زنبوری در لایه داخلی استخوان‌ها بیشتر شده، فاصله بین آنها زیادتر شود، حالتی اتفاق می‌افتد که به آن پوکی استخوان می‌گویند.
در چنین شرایطی، استخوان‌های فرد با ضربه‌های کوچک و جزئی نیز دچار شکستگی می‌شوند. پوکی استخوان آهسته‌آهسته و به‌صورت خاموش اتفاق می‌افتد و فرد از آن آگاه نمی‌شود. تنها زمانی فرد دچار پوکی استخوان شده از این مشکل باخبر میشود که یکی از اعضای بدنش دچار شکستگی شود، درگیر بیماری خاصی شود یا به مراکز سنجش تراکم استخوان مراجعه کند.
عوامل مختلفی باعث پوکی استخوان در انسان میشود که یکی از آنها یائسگی است. اما چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود؟
یائسگی چیست و چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود؟
یائسگی زمانی بین 45 تا 55 سالگی در زنان است که در آن زمان، دوره پریودی زنان به پایان می‌رسد. بر اساس مطالعات پزشکی، زنان یائسه در 5 سال ابتدای یائسگی حدود ده درصد از توده استخوانی خود را از دست می‌دهند. همین نکته شرایط را برای پوکی استخوان زنان مهیا می‌کند. زنان به نسبت مردان دارای بافت استخوانی ظریف‌تر و کمتری هستند.
دلایل دیگری هم که برخی ریشه در سبک زندگی زنان دارد و برخی هم مانند یائسگی است، خطر پوکی استخوان در زنان را بیشتر می‌کند. اما اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود ریشه در ترشح هورمون‌هایی در بدن زنان دارد که پس از یائسگی مقدار آن به کمترین اندازه در بدن زنان یائسه می‌رسد.
چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود؟
یائسگی یکی از عوامل پدیدآورنده پوکی استخوان در زنان است. اما اینکه چرا این افتاق در بدن زنان می‌افتد را باید بررسی کنیم. بهترین سن یائسگی در زنان حدود 50 سالگی و پس از آن است. هرچقدر یائسگی در سن پایین‌تر اتفاق بیفتد، امکان دچار شدن زنان به پوکی استخوان هم بیشتر است.
در زنان بارور، تخمدان‌ها هورمون‌های مختلفی را به‌طور مرتب و ماهانه ترشح می‌کنند. یکی از این هورمون‌ها استروژن است. با رسیدن سن زنان به یائسگی، ترشح این هورمون در بدن آنها کاهش بسیار پیدا می‌کند. این نکته یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بیان می‌کند چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود.
استروژن چه تاثیری در حفظ ساختار استخوان دارد؟
همان‌طور که سلول‌های پوست بدن شما همواره در حال جایگزینی با سلول‌های تازه است، سلول‌های استخوانی هم همین روند رشد سلولی را طی می‌کنند. یعنی همواره سلول‌های جدید جایگزین سلول‌های قدیمیِ بافت استخوان می‌شوند. همین مسئله باعث سالم و محکم ماندن بافت استخوانی در بدن شما میشود.
استروژن یکی از هورمون‌های تاثیرگذار در ساخت‌وساز استخوان است. بدن زنان برای ساخت استخوان‌ها به این هورمون نیاز دارد. تا زمانی که زنان به سن یائسگی نرسیده باشند، این هورمون در بدن آنها به‌اندازه کافی ترشح میشود. یکی از مهم‌ترین دلایل اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود را باید در کمبود ترشح استروژن در بدن زنان جست‌وجو کرد.
با کاسته شدن از ترشح این هورمون در بدن زنان، ساخت سلول‌های تازه در استخوان آنها کاهش پیدا می‌کند. یعنی بافت سخت و محکم استخوان که به آن اشاره شد، دیگر به‌خوبی جایگزین نمی‌شود و بین شبکه‌های لانه‌زنبوری استخوان‌ها فاصله بیشتری پدید می‌آید. این مسئله آغازی بر پوکی استخوان در زنان یائسه است.
چه عواملی در سن یائسگی زنان تاثیرگذار است؟
عوامل مختلفی باعث میشود سن یائسگی در زنان زودتر یا دیرتر شود. در ادامه به برخی از این دلایل اشاره داشته‌ایم:
- ژنتیک و سابقه فامیلی.
- نژاد.
- وزن و اندازه استخوان‌ها در زنان.
- بیماری‌های مزمن.
- مصرف برخی داروها.
- کمبود تحرک و ورزش نکردن.
- کمبود ویتامین D.
- مصرف سیگار.
- کمبود کلسیم در رژیم خوراکی.
- زمین خوردن‌های زیاد.
- مصرف الکل.
چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود و چگونه می‌توان از پوکی استخوان پیشگیری کرد؟
درباره اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود تا حدودی صحبت شد. همان‌طور که بیان شد، پوکی استخوان از انواع بیماری‌های خاموش است و زمانی فرد متوجه آن میشود که کار از کار گذشته است. اما چگونه می‌توان از این بیماری در بدن زنان پیشگیری کرد؟ یا اگر بدن شما در مراحل آغاز پوکی استخوان باشد، چگونه می‌توان آن را تشخیص داد و متوقف ساخت؟
یک راه مهم و موثر در تشخیص پوکی استخوان در بدن همه افراد، از جمله زنان وجود دارد و آن هم سنجش تراکم استخوان است.
تشخیص زودهنگام پوکی استخوان با سنجش تراکم استخوان:
بهترین راه برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان است. با سنجش تراکم استخوان می‌توان به سالم بودن بافت استخوانی، شروع علائم پوکی استخوان یا پوکی استخوان پیشرفته پی برد. در سنجش تراکم استخوان، شما ممکن است از سلامت استخوان خود باخبر شوید که باعث آسودگی خیال شما میشود. اما اگر درصدی از پوکی استخوان در بافت استخوانی شما تشخیص داده شود و در هر مرحله‌ای باشد، می‌توانید به درمان آن بپردازید.
سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان روشی است که با مدد از آن مقدار سختی استخوان اندازه‌گیری میشود. در این آزمایش درجه نرمی یا سختی استخوان‌های بدن شما از راه علمی و با ابزار دقیق تخصصی اندازه‌گیری میشود. چند روش مختلف در سنجش استخوان وجود دارد که یکی از آنها استفاده از پرتو ایکس است.
این روش بر اساس عبور پرتو ایکس از استخوان، و میزان جذب، و همچنین مقدار انتقال آن به سمت دیگر استخوان پایه‌گذاری شده است. در این روش از اسکنرهای مختلفی برای اندازه‌گیری پرتوهای جذب‌شده و پرتوهای عبورکرده از بافت استخوانی به کار گرفته میشود. در انتها درصد سختی یا نرمی استخوان مشخص میشود.
مرکز سنجش تراکم استخوان آکادمی در تهران یکی از مراکز معتبر سنجش استخوان در پایتخت است که می‌توانید برای پیشگیری از پوکی استخوان یائسگی به آن مراجعه کنید.
چگونه می‌توان از پوکی استخوان که در اثر یائسگی به وجود می‌آید، پیشگیری کرد؟
همان‌طور که بیان شد، دلیل اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود به کمبود ترشح هورمون‌ها در بدن زنان بستگی دارد. اما سبک زندگی افراد هم در مبتلا شدن یا نشدن به این بیماری اهمیت زیادی دارد. البته یک نکته را به خاطر داشته باشید. زنانی که در سرتاسر زندگی از سبک زندگی سالم برخوردارند، می‌توانند تا پایان عمر استخوان‌هایی محکم داشته باشند. با به‌کاربستن روش‌های مختلفی می‌توانید از پوکی استخوان یائسگی پیشگیری کنید و بدن و استخوان‌های سالمی داشته باشید:
1- مصرف روزانه کلسیم و ویتامین دی:
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان، مصرف روزانه مقدار کافی کلسیم و ویتامین D است. کلسیم را در مواد خوراکی مختلفی مانند شیر، لبنیات، سویا، بادام و کنجد با پوست می‌توان پیدا کرد. ویتامین D بیشتر در ماهی‌ها و روغن آنها یافت میشود. البته بهترین راه جذب ویتامین D، بهره‌مندی از نور آفتاب است که متاسفانه بدن زنان ما به‌اندازه کافی در معرض تابش آن قرار نمی‌گیرد. همین نکته هم میانگین سن پوکی استخوان در زنان کشور ما را ده سال پایین‌تر از زنان دنیا آورده است.
زنان پیش از سن یائسگی با مشورت پزشک خود، در صورت نیاز باید از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D استفاده کنند. این مسئله از بروز پوکی استخوان در دوران یائسگی آنها جلوگیری می‌کند.
2- مصرف منظم پروتئین:
مصرف منظم گوشت، تخم‌مرغ و مواد دیگر دارای پروتئین هم عامل مهمی در جلوگیری از پوکی استخوان است. زنانی که در رژیم غذایی آنها پروتئین کافی دیده نمی‌شود، زودتر به پوکی استخوان دچار می‌شوند.
3- ورزش کردن:
ورزش منظم، به‌ویژه از پیش از وارد شدن به دوران یائسگی، می‌تواند از پوکی استخوان شما جلوگیری کند. پیش‌تر بیان شد که چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود، اما ورزش می‌تواند اثر کمبود استروژن در بدن را خنثی کند. ورزش‌های مختلف و منظم قدرتی و هوازی می‌توانند کمک کنند تا شما همواره بدن سالم و استخوان‌های محکمی داشته باشید.
پژوهش‌ها نشان داده یکی از بهترین ورزش‌ها که از پوکی استخوان در زنان یائسه جلوگیری می‌کند، پیاده‌روی تند است. برنامه منظم پیاده‌روی روزانه یا پیاده‌روی چهار پنج روز در هفته از بهترین عوامل بازدارنده پوکی استخوان در زنان یائسه است.
4- سبک زندگی سالم:
سالم زندگی کردن و دوری از الکل و سیگار نیز یکی از راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان زنان یائسه است.
سخن پایانی:
درباره اینکه چرا یائسگی باعث پوکی استخوان میشود، صحبت کردیم و به راه‌هایی که می‌توان از بروز این بیماری در بدن زنان جلوگیری کرد هم اشاره کردیم. در پژوهش‌ها ثابت شده با انجام برخی تغییرات در سبک زندگی، می‌توانید خود را از خطر ابتلا به پوکی استخوان برهانید. هیچ نکته‌ای در زندگی شما به‌اندازه سلامتی دارای اهمیت نیست و سلامتی هم تنها با داشتن سبک زندگی سالم به دست می‌آید.
اطلاعات کامل‌تر درباره پوکی استخوان را اینجا بخوانید.
