تقریباً همه برای تفریح سفر می‌کنند، اما تعداد کمی از افراد هستند که برای درمان بهتر به کشور دیگری سفر می‌کنند. اگرچه در گذشته، توریست درمانی به این معنی بود که فردی از یک کشور کمترتوسعه‌یافته یا توسعه‌نیافته به مراکز درمانی پیشرفته جهان سفر می‌کرد تا بتواند از خدمات پزشکی بهتری بهره‌مند شود، اما اکنون، توریست درمانی می‌تواند به معنای سفر به کشوری باشد که امکانات پزشکی بهتری را با قیمت‌های ارزان‌تر یا مناسب‌تری ارائه می‌دهد. به همین دلیل بسیاری از افراد ساکن در کشورهای پیشرفته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای خاورمیانه و از جمله ایران سفر می‌کنند.
ما در این‌جا اطلاعات مفیدی را درباره توریست درمانی در ایران ارائه می‌دهیم.
توریست درمانی چیست؟
توریست درمانی یا medical tourism که به آن توریسم سلامت (health tourism)، توریسم جراحی (surgical tourism) و سفر پزشکی (medical travel) نیز گفته می‌شود، عبارت است از سفر به کشوری دیگر برای دریافت درمان یا مداخلات پزشکی. این مداخلات می‌تواند همه‌چیز، از یک چک‌آپ معمول گرفته تا جراحی‌های بزرگ را شامل شود. در اصطلاح رسمی، به فرآیند سفر به خارج از کشور محل اقامت به منظور دریافت خدمات درمانی، توریسم پزشکی می‌گویند.
به‌طور معمول، مردم گردشگری پزشکی را به‌عنوان راهی برای صرفه‌جویی در هزینه‌های مراقبت های بهداشتی، استفاده از روش‌های تخصصی یا امکاناتی که ممکن است در کشورشان در دسترس نباشد، یا برای لذت‌بردن از تعطیلات در حین دریافت مراقبت‌های پزشکی انتخاب می‌کنند.
گسترش توریست درمانی در سال‌های اخیر
گردشگری پزشکی در گذشته یک پدیده نادر بود و تنها تعداد کمی از افرادی که نیاز فوری به درمان پزشکی داشتند، آن را انتخاب می‌کردند. با این حال، در سال‌های اخیر، هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی در حال افزایش است و انجام یک عمل جزئی بدون گرفتن وام برای مردم بسیاری از کشورها تقریبا غیرممکن است. به همین دلیل است که بسیاری از افراد برای دریافت خدمات بهتر به دنبال گزینه‌های ارزان‌تری هستند. این امر سبب شده است که توریست درمانی در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته باشد و بسیاری از افراد ساکن در کشورهای پیشرفته برای دریافت خدمات ارزان‌تر به کشورهای دیگر مانندایران سفر کنند.
در حال حاضر توریست درمانی پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ در جهان محسوب می‌شود.
انوع توریست درمانی
اگرچه گردشگری پزشکی به‌عنوان یک صنعت واحد تلقی می‌شود، اما در درون خود به انواع مختلفی تقسیم می‌گردد. انواع مختلف توریست درمانی شامل گردشگری دندانپزشکی، گردشگری SPA، گردشگری پزشکی و گردشگری طب مکمل است.
گردشگری دندانپزشکی
توریسم دندانپزشکی که با نام «گردشگری دندان» نیز شناخته می‌شود، نوعی گردشگری پزشکی است که شامل سفر به کشور دیگری برای درمان دندانپزشکی می‌شود. این درمان می‌تواند شامل ایمپلنت دندان، تاج، بریج و درمان ارتودنسی باشد. گردشگری دندانپزشکی در میان افرادی که به‌دنبال راهی برای صرفه‌جویی در هزینه درمان دندانپزشکی هستند و همچنین کسانی که می‌خواهند تعطیلات را با درمان دندانپزشکی خود ترکیب کنند، محبوب است.
SPA Tourism (گردشگری سلامتی)
گردشگری SPA که با نام Wellness Touris نیز شناخته می‌شود، نوعی از گردشگری سلامت است که شامل سفر به مقصدی برای جوان‌سازی ذهن، بدن و روح می‌گردد. این سفر می‌تواند شامل درمان‌هایی مانند ماساژ، صورت، بدن و آب‌درمانی باشد.
گردشگری طب جایگزین
گردشگری طب جایگزین که به‌عنوان «گردشگری طب مکمل» نیز شناخته می‌شود، نوعی از گردشگری سلامت است که شامل سفر به مقصدی برای دریافت درمان‌های پزشکی جایگزین یا مکمل است. این درمان‌ها می‌تواند شامل درمان‌هایی مانند طب سوزنی، طب طبیعی، هومیوپاتی و شیوه‌های طب سنتی باشد.
گردشگری طب جایگزین در میان افرادی که به‌دنبال رویکردی جامع برای سلامت خود هستند و به درمان‌هایی را نیاز دارند که به‌طور گسترده در دسترس نیستند، محبوب است. بسیاری از مقاصد توریست درمانی طب مکمل، طیف گسترده‌ای از خدمات مانند داروهای گیاهی، آیورودا و طب چینی را ارائه می‌دهند و به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهند تا درمان‌های مختلف را امتحان کنند و بهترین گزینه را برای خود بیابند.
گردشگری سالمندان (گردشگری با نیازهای ویژه)
این یک نوع گردشگری سلامت است که توسط افراد مسن و افراد معلول انتخاب می‌شود.
گردشگری سالمندان می‌تواند شامل طیف وسیعی از خدمات مانند درمان‌های پزشکی، توانبخشی و فیزیوتراپی باشد که به‌طور خاص برای افراد مسن طراحی شده‌اند. این درمان‌ها می‌تواند شامل تسهیلات زندگی، سفرهای دریایی تخصصی، و بسته‌های تور متناسب با نیازهای سالمندان باشد. از سوی دیگر، گردشگری با نیازهای ویژه می‌تواند شامل مواردی مانند اتاق‌ها و حمل‌ونقل با صندلی چرخدار، مترجم زبان اشاره و سایر خدماتی باشد که نیازهای منحصر به فرد افراد دارای معلولیت را برآورده می‌کند.
جایگاه توریست درمانی در ایران
با توجه به جایگاه بالای کشور ایران در زمینه مراقبت‌های پزشکی و قیمت‌های ارزان درمان در مقایسه با کشورهای پیشرفته، بسیاری از بیماران و افرادی که به دنبال مراقبت‌های پزشکی می‌گردند، کشور ما را به عنوان مقصد توریست درمانی انتخاب می‌کنند.
به گزارش کارشناسان این حوزه ایران در رتبه 46 در میان 110 ده کشور مطرح درزمینه توریست درمانی قرار دارد. در حال حاضر ۲۴۷ مرکز درمانی در داخل ایران مجوز گردشگری سلامت دارند. اگرچه بیشترین مسافران سلامت مربوط به ده کشور همسایه شرقی و غربی و همچنین حوزه خلیج فارش هستند، اما توریست درمانی در ایران شامل پذیرش بیماران از کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز می‌شود.
مردم کشورهای عراق و افغانستان و و سپس پاکستان، عمان، بحرین ارمنستان و تاجیکستان در مجموع 90 درصد کل گردشگران سلامت ایران را به خود اختصاص می‌دهند. با توجه به سودآوری زیاد این صنعت برای کشور، توریست درمانی توسط مراکز خصوص در حال توسعه است.
درمان‌ها شامل چه مواردی می‌شوند؟
توریست درمانی در ایران می‌تواند شامل انواع مختلف درمان‌ها و مراقبت‌های پزشکی باشد. از جمله این خدمات می‌توان به جراحی زیبایی، پیوند اعضا، جراحی قلب، دندانپزشکی و جراحی ارتوپدی اشاره کرد. با این حال، توریست‌ها می‌توانند از طریق توریسم پزشکی، درمان‌های مختلف دیگری را نیز دریافت کنند.
یکی از محبوب‌ترین درمان‌های گردشگری سلامت، مربوط به ناباروی است. بسیاری از بیماران برای درمان ناباروری، لقاح آزمایشگاهی (IVF) و بهره‌بردن از سایر روش‌های مدرن تولید مثل به ایران و سایر کشورهای پذیرنده گردشگر پزشکی سفر می‌کنند.
توریست درمانی در ایران چگونه انجام می‌شود؟
روند توریست درمانی در ایران معمولا به شرح زیر است. توجه به این نکته ضروری است که ممکن است برخی از مراحل این روند بر اساس قوانین و اختیارات موسسه درمانی و همچنین کشور مبدا متفاوت باشد.
1.تبلیغات
توریست درمانی در ایران و سایر کشورها از تبلیغات در این حوزه شروع می‌شود. مراکزی که مجوزهای لازم برای توریست درمانی را دارند، در سطح بین‌المللی به تبلیغ می‌پردازند تا بتوانند نظر افرادی را که به خدمات سلامتی نیاز دارند جلب نمایند. تبلیغ با استفاده از وبسایت و ارائه مقالات مرتبط، رایج‌ترین راه است. علاوه بر این، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی سلامت، تبلیغ در مجامع بین‌المللی و…. راه‌های دیگری است که مراکز توریست درمانی برای شناساندن خدمات خود انجام می‌دهند. این تبلیغات معمولا بر گروه هدف خاصی متمرکز است.
2.تماس بیمار با شرکت یا بیمارستان
در این مرحله، ارتباط اولیه برقرار می‌شود و بیمار برای دریافت خدمات اظهار آمادگی و تمایل می‌نماید.
3.ارسال مدارک پزشکی
بر اساس نوع مشکل بیمار، از او درخواست می‌شود که مدارک پزشکی خود را به‌شکل کامل ارسال کند. این مدارک شامل عکس‌ها، ام‌آرآی، نامه پزشک معرف، آزمایشات و سایر مدارک مربوطه می‌شود.
4.مشاوره اولیه
در این مرحله مشاوره اولیه بیمار با پزشک معالج انجام می‌شود. با توجه به قطعی‌نبودن پذیرش بیمار، این مشاره به شکل آنلاین و از راه دور است.
5.تعیین قیمت
قیمت خدمات مورد نیاز به‌شکل حدودی به بیمار ابلاغ می‌گردد. این هزینه‌ها می‌تواند بر اساس نوع مرکز پذیرنده فقط شامل هزینه‌های درمان، یا هزینه‌های جانبی مانند اقامت، پذیرایی و گردش درمانی باشد.
6.تعیین وقت
در صورت توافق دو طرف، وقت انجام درمان در داخل ایران مشخص شده و به‌شکل رسمی برای بیمار ارسال می‌گردد.
7.سفر به ایران
این مرحله شامل آماده‌سازی ویزا، پاسپورت، محل اقامت و… است. شرکت‌هایی که بسته کامل خدمات توریست درمانی را ارائه می‌دهند، خدمات لوجستیک و سفر بیمار را نیز برعهده می‌گیرند. همچنین محل اقامت، رفت و آمد، پذیرایی و سایر امور در این زمینه را نیز هماهنگ می‌کنند. هرچقدر بسته ارائه شده توسط شرکت مورد نظر کامل‌تر باشد، تمایل بیمار برای استفاده از خدمات توریست درمانی در ایران بیشتر است.
8.سفر به ایران و استقبال فرودگاهی
بسیاری از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات گردشگری پزشکی، استقبال فرودگاهی و رساندن مسافر به محل اقامت را بر عهده می‌گیرند. این استقبال، یک شروع خوب برای آغاز فرآیند درمانی بیماری است.
9.انجام درمان
پس از ساکن‌شدن بیمار در محل اقامت، پروسیجر درمانی در زمان مقرر و طبق برنامه‌ریزی قبلی انجام می‌شود. کلیه مراقبت‌های لازم و توصیه‌ها به زبان خود بیمار یا یک زبان مشترک قابل فهم (معمولا انگلیسی) ارائه می‌گردد.
10.تسویه حساب
قبل از ترخیص، تسویه حساب انجام می‌شود. با این حال روند مسائل مالی ممکن است در شرکت‌های توریست درمانی به اشکال مختلفی پیگیری شود. برای مثال، دریافت بخشی از هزینه درمان به‌شکل پیش‌پرداخت رایج است.
