به نظر شما آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ اگرچه تشخیص پوکی استخوان براساس نتایج تست تراکم استخوان انجام می‌شود اما تصمیم در مورد نحوه درمان آن نیاز به بررسی عوامل دیگری مانند سن، جنسیت، میزان خطر شکستگی استخوان‌ها و سابقه جراحات قبلی نیز دارد.
بنابراین درمان آن صرفا با مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D امکان‌پذیر نیست و نیاز به تغییراتی در سبک زندگی و حتی تجویز داروهای استخوان‌ساز دارد. برای رسیدن به این هدف، ممکن است تیم مراقبت‌های بهداشتی به شما توصیه کنند که مصرف رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی خاصی را شروع کنید.
بنابراین، این بیماری قابل درمان است و روند درمان آن بر اصلاح فاکتورهای خطر، کاهش درد و کاهش خطر شکستگی بیشتر استخوان‌ها متمرکز است. پیشنهاد می‌کنیم در این زمینه با پزشک متخصص ارتوپد مشورت کنید.
پوکی استخوان چیست؟
استخوان یک بافت زنده است و مانند ماهیچه‌ها برای به دست آوردن قدرت نیاز به ورزش دارد. جالب است بدانید که سلول‌های استخوانی مدام در حال تخریب و بازسازی هستند.
در سال‌های اولیه زندگی بیشتر از آنچه که تجزیه صورت گیرد، استخوان ساخته می‌شود و در نتیجه رشد استخوان‌ها صورت می‌گیرد. در پایان دوران نوجوانی، رشد استخوان‌ها کامل می‌شود و در حدود 25 تا 30 سالگی، حداکثر توده استخوانی به دست می‌آید.
هورمون‌های جنسی مانند استروژن و تستوسترون نقش اساسی در حفظ استحکام استخوان در مردان و زنان دارند. کاهش استروژن که در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد منجر به تسریع تحلیل استخوان می‌شود. در طول پنج سال اول پس از یائسگی، زنان به طور متوسط تا 10 درصد از کل توده استخوانی بدن خود را از دست می‌دهند.
شکستگی‌های ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان می‌تواند منجر به بروز درد، از دست دادن قد و تغییر در وضعیت بدنی و بروز قوز کمر شود.
به طور کلی، اگر پوکی استخوان دارید، تغییرات سبک زندگی و درمان پزشکی می‌تواند از تحلیل بیشتر استخوان جلوگیری کرده و خطر شکستگی استخوان را کاهش دهد. در ادامه به جزئیات بیشتری از مساله آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ اشاره خواهیم کرد.
علائم پوکی استخوان
قبل از رسیدن به یک پاسخ مناسب برای سوال آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ لازم است که از علائم آن آگاه شوید.
متاسفانه اکثر افراد تا زمانی‌که شکستگی استخوان رخ ندهد متوجه پوکی استخوان خود نمی‌شوند، زیرا معمولا هیچ علامت یا نشانه‌ای وجود ندارد. به‌همین‌دلیل است که پوکی استخوان اغلب «بیماری خاموش» نامیده می‌شود. با این حال، باید مراقب علائم زیر باشید:
- کوتاهی قد
- تغییر در وضعیت بدن و ایجاد قوز
- تنگی نفس (در اثر کاهش ظرفیت ریه به‌دلیل فشرده شدن دیسک‌های ستون فقرات)
- شکستگی بی‌دلیل استخوان
- بروز درد مزمن در قسمت پایین کمر
پوکی استخوان به طور ویژه زنان را در سنین میانی و بعد از یائسگی تحت تأثیر قرار می‌دهد، اگرچه برخی از مردان مسن نیز تحت خطر هستند. در ادامه به دلایل این مساله اشاره خواهیم کرد.
فاکتورهای خطر موثر در بروز پوکی استخوان
فاکتورهای خطر زیادی در بروز پوکی استخوان موثر هستند و اغلب پزشک در هنگام معاینه و تعیین روش درمانی به آن‌ها توجه می‌کند. از مهمترین فاکتورهای خطر می‌توان به زن بودن و داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به پوکی استخوان اشاره کرد. موارد دیگر عبارتند از:
- دریافت مقادیر ناکافی کلسیم از طریق رژیم غذایی
- سطح پایین ویتامین D بدن
- سیگار کشیدن
- مصرف بیش‌ازحد الکل
- مصرف کافئین بیش از سه فنجان قهوه یا معادل آن در روز
- عدم فعالیت بدنی
- یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی)
- توقف چرخه قاعدگی درصورتی‌که با کاهش تولید استروژن همراه باشد (سیکل قاعدگی می‌تواند در اثر رژیم غذایی خاص و ورزش زیاد متوقف شود)
- استفاده طولانی‌مدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها برای کنترل علائم آرتریت روماتوئید، آسم و سایر بیماریها
برخی شرایط پزشکی افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار می‌دهند. این شرایط عبارتند از:
- بیماری تیروئید به‌خصوص پرکاری غده تیروئید
- روماتیسم مفصلی
- بیماری مزمن کبد و کلیه
- بیماری‌هایی که بر توانایی بدن در جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک و سایر بیماری‌های التهابی روده
بنابراین، در پاسخ به پرسش آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ می‌توان گفت بله، البته با در نظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای و فاکتورهای خطر موثر در بروز آن!
نحوه صحیح تشخیص پوکی استخوان
قبل از تمرکز بر روی مساله آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ باید به نحوه تشخیص دقیق آن توجه کرد. در حال حاضر مطمئن‌ترین راه برای تشخیص پوکی استخوان، اندازه‌گیری تراکم استخوان با استفاده از دستگاه اسکن جذب‌سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DEXA) است.
آزمایش سنجش تراکم استخوان روشی بدون درد است که معمولا برای بررسی میزان استحکام استخوان‌های لگن و ستون فقرات و در برخی موارد ساعد و مچ دست انجام می‌شود. طبق تجربه، شما کاندید مناسبی برای انجام این تست هستید اگر:
- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان را دارید.
- در حال حاضر به پوکی استخوان مبتلا هستید.
- یک یا چند شکستگی به‌دلیل پوکی استخوان داشته‌اید.
- سن شما 70 سال یا بیشتر است.
- یک بیماری مزمن از جمله آرتریت روماتوئید، بیماری سلیاک یا بیماری کبدی دارید.
- برای مدت طولانی از کورتیکواستروئیدها استفاده کرده‌اید.
با توجه به اینکه هرگونه بی‌دقتی در تعیین نتایج این تست می‌تواند بر روند درمان شما تاثیر بگذارد، پیشنهاد ما به شما مراجعه به مرکز سنجش تراکم استخوان آکادمی است. زیرا به‌واسطه کادر پزشکی حرفه‌ای و تجهیزات پیشرفته خود به‌عنوان بهترین مرکز سنجش تراکم استخوان در تهران شناخته شده است.
راهکارهایی برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان
اصولا پیشگیری بهتر از درمان است. پس بهتر است قبل از اشاره به مساله آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ به نحوه پیشگیری از بروز آن به کمک روشهای زیر اشاره کنیم:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات تازه و غلات کامل
- خوردن مواد غذایی غنی از کلسیم مانند لبنیات، بادام، کنجد و سبزیجات دارای برگ سبز مانند کلم بروکلی
- جذب ویتامین D کافی از طریق نور خورشید و مصرف مواد غذایی مانند ماهی‌های چرب، جگر و تخم مرغ
- اجتناب از سیگار
- کاهش مصرف الکل و کافئین
- انجام منظم فعالیت‌های تحمل وزن و تمرینات قدرتی
اگر کلسیم کافی در خون وجود نداشته باشد، بدن شما کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان‌ها می‌گیرد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌شود که بزرگسالان در روز 1000 تا 1300 میلی‌گرم کلسیم از طریق رژیم غذایی یا مکمل دریافت کنند. البته تامین ویتامین D کافی نیز مهم است زیرا به بدن شما کمک می‌کند تا کلسیم موجود در رژیم غذایی را به‌خوبی جذب کند.
بهتر است بدانید که افراد سیگاری تراکم استخوان کمتری نسبت به افراد غیرسیگاری دارند. ازآنجایی‌که ورزش‌های تحمل وزن تراکم استخوان را تقویت می‌کنند و تعادل را بهبود می‌بخشند، می‌توانند احتمال افتادن روی زمین و بروز شکستگی ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهند.
نحوه مدیریت و درمان بیماری پوکی استخوان
اگر طبق نتیجه تست تراکم استخوان به این بیماری مبتلا شده‌اید، بهتر است بدانید که راهکارهای ذکرشده در بخش قبلی در مدیریت آن بسیار موثر هستند. در مورد مساله آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ نیز باید از تجارب پزشک متخصص ارتوپد استفاده کنید.
علاوه‌بر تغییر رژیم غذایی، مصرف مکمل‌های حاوی کلسیم و ویتامین D و تغییر شیوه زندگی، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از داروهای زیر را نیز تجویز کند:
- بیس‌فسفونات‌ها. سلول‌های استخوانی در یک چرخه ثابت ایجاد و تجزیه می‌شوند. بیس‌فسفونات‌ها با کُند کردن روند تجزیه می‌توانند به بهبود تراکم استخوان کمک کنند.
- تعدیل‌کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن (SERMs). این داروها عملکرد هورمون استروژن را در اتصال به گیرنده تقلید می‌کنند و پس از مدتی می‌توانند روند تحلیل استخوان‌ها به‌خصوص ستون فقرات را آهسته کنند.
- دنوزوماب. یک نوع داروی تزریقی است که می‌تواند روند تجزیه استخوان‌ها را آهسته کند.
- تستوسترون‌درمانی. مردانی‌که علائم کمبود تستوسترون دارند، می‌توانند تراکم استخوان را با جایگزین کردن این هورمون بهبود بخشند.
- پاراتورمون‌‌درمانی. هورمون غده پاراتیروئید (پاراتورمون) میزان کلسیم، فسفر و منیزیم را در استخوان‌ها و خون تنظیم می‌کند. به‌همین‌دلیل جایگزین کردن آن در شرایط کمبود، تشکیل استخوان جدید را تحریک می‌کند و می‌تواند تراکم و استحکام استخوان‌ها را افزایش دهد. معمولا در افراد مبتلا به پوکی استخوان شدید درصورتی‌که سایر انواع داروها نامناسب یا بی‌اثر تلقی شوند، برای یک دوره 18 ماهه به‌صورت تزریق روزانه تجویز می‌شود.
- هورمون‌درمانی یائسگی. در زنان، هورمون جنسی زنانه استروژن نقش مهمی در حفظ استحکام بافت استخوان ایفا می‌کند. یائسگی باعث کاهش قابل توجه سطح استروژن می‌شود و خطر پوکی استخوان و شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. تجویز هورمون استروژن می‌تواند کمک زیادی به بهبود این مساله کند.
بنابراین، در اینکه آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ جای نگرانی نیست، مساله اصلی این است که باید به عوامل زیادی برای درمان تکیه کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در جهت درمان این بیماری لازم است به‌موقع مراجعه کنید. زیرا هرگونه تعلل می‌تواند روند معالجه را در سنین بالا سخت‌تر کند.
خوشبختانه با درمان تخصصی می‌توان پروسه از دست دادن استخوان را متوقف کرد و به طور قابل توجهی خطر شکستگی را کاهش داد. مهم است که پزشک سایر شرایط پزشکی که در بروز پوکی استخوان موثر هستند، از جمله کمبود کلسیم و ویتامین D را بررسی کند.
سخن آخر
پوکی استخوان افراد زیادی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است و خوشبختانه داروها، هورمون‌درمانی و تغییر سبک زندگی توانسته‌اند روند پیشرفت آن را متوقف کنند. پس در پاسخ به پرسش آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ می‌توان اعلام کرد بله. مطمانا پزشک متخصص می‌تواند در مورد یک برنامه درمانی که برای شما بهترین است تصمیم بگیرید.
