مرکز سنجش تراکم استخوان آکادمی
پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان
مجهز به پیشرفته ترین تکنولوژی آمریکا در دانسیتومتری
سنجش تراکم استخوان تهران آکادمی جزو برترین و مدرنترین مراکز سنجش تراکم در استان تهران می باشد که با کادری مجرب آماده ارائه خدمات تخصصی به شما عزیزان می باشد.
این بیماری با نام علمی آستیوپروسس عموما در خانمها از سن ۶۵ سالگی و در آقایان از سن ۷۰ سالگی شیوع پیدا میکند و به موجب آن در اثر تخریب بافت استخوانی، استخوانهای بدن حالتی شکننده و غیر مقاوم پیدا میکنند.
علاوه بر بالا رفتن سن، عواملی دیگری نیز هستند که میتوانند به بروز این بیماری در بدن منجر شوند؛ عواملی نظیر پرکاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی، دیابت و مصرف داروهایی مانند کورتون، اما نکتهی مهم دربارهی بیماری پوکی استخوان این است که متاسفانه این بیماری بر خلاف سایر بیماریهای مزمن، یک بیماری خاموش و تقریبا بدون علامت است و فرد تنها زمانی متوجه وجود چنین عارضهای در بدن خود میشود که دچار شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان شود.
یکی از بیماریهای شایع و البته آزار دهنده برای افراد کهنسال بیماری پوکی استخوان است.
با این حال، این بیماری مزمن شیوهی بسیار کارامدی برای تشخیص، چه در مراحل اولیه و چه در سایر مراحل بیماری دارد: سنجش تراکم استخوان.
سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان برای اندازهگیری مواد معدنی درون بافت استخوان و همچنین میزان تراکم آنها به کار میرود. برای سنجش تراکم استخوان ممکن است از اشعه ایکس، نوع خاصی از سی تی اسکن که توسط نرم افزارهای خاص میزان تراکم استخوان در نقاطی مانند مهرهها و لگن را پردزاش و نشان دهد یا روشی با عنوان
Dual-energy X-ray absorptiometry که به اختصار DEXA یا DXA نامیده میشود استفاده شود. در میان همه روش ها، DEXA به عنوان دقیق ترین تست یا استاندارد طلایی سنجش تراکم استخوان محسوب میشود. این تستها میتوانند به پزشک یا درمانگر نشان دهند که آیا استخوانها دچار کاهش تراکم شدهاند یا نه. یعنی دچار وضعیتی که از درون بسیار شکننده و ضعیف و مستعد ترک خوردن یا شکستن شده باشند.
همانطور که پیشتر اشاره شد، تست سنجش تراکم استخوان به طور ویژه برای تشخیص بیماری پوکی استخوان مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین یکی از کاربردهای دیگر سنجش تراکم استخوان، پیش بینی احتمال ریسک شکستگی استخوان در آینده است. فرایند سنجش تراکم استخوان به طور معمول شامل این نواحی میشود: مهرهها، ساعد و لگن. همچنین دستگاههایی هستند که به صورت پرتابل توانای سنجش تراکم استخوان در نواحی ساعد، مچ، انگشتان پا و دست و همچنین پاشنه پا را دارند اما میزان دقت آنها در سنجش تراکم استخوان ممکن است به اندازهي دستگاههای اصلی نباشد.
همچنین اشعه ایکس به صورت استاندارد میتواند استخوانهای ضعیف شده را نشان دهد اما مشکل اینجاست که استخوانهایی که ضعیف شدگی آنها توسط اشعه ایکس تشخیص داده شوند، غالبا به حدی از پوکی و آسیب رسیدهاند که عملا شانسی برای معالجه و درمان ندارند. این مساله از ان رو اهمیت دارد که در سنجش تراکم استخوان، زمان عاملی حیاتی بوده، و هر مقدار زودتر استخوان یا استخوانهای مستعد پوکی و شکستگی شناسایی شوند، شانس معالجه و جلوگیری از پیشروی آسیب در آنها بیشتر خواهد بود.
پوکی استخوان
همانطور که اشاره شد پوکی استخوان به عنوان یک بیماری مزمن خاموش، دلیل اصلی برای انجام تست سنجش تراکم استخوان است. لذا شاید بد نباشد که پیش از پرداختن بیشر به تست سنجش تراکم استخوان کمی درباره این بیماری صحبت شود.
بیماری پوکی استخوان میتواند در هر انسانی، از مرد و زن گرفته تا هر سن و سالی رخ دهد اما طبق مطالعات انجام گرفته زنان سفید پوست و زنان آسیای شرقی پس از سن یائسگی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. همچنین انجام به موقع چکاپ های پزشکی، تغذیه مناسب و ورزش از جمله عواملی هستند که میتوانند از بروز این بیماری جلوگیری کنند.
متاسفانه پوکی استخوان یک بیماری خاموش به حساب میاید و در مراحل اولیه تقریبا هیچ نشانهای از خود بروز نمیدهد به همین دلیل عمدتا زمانیکه بیمار متوجه بیماری خود میشود که بیماری وارد فازهای پیشرفته خود شده است. از جملهی نشانههای ابتلا به بیماری پوکی استخوان میتوان به :
- درد در پشت، که ناشی از ترک خوردن، خوردگی و شکستگیهای ریز در استخوانها و مهرههاست
- کاهش قد در طول زمان
- ایجاد شدن حالت دفورم در ساختار اسکلتی فرد
- شکستگی سادهتر از انتظار استخوانهای بدن در اثر حوادت جزئی، مانند زمین خوردنهای ساده یا برخورد یا اشیا
اشاره کرد. اما علت بروز بیماری پوکی استخوان چیست؟
استخوانهای بدن به طور دائمی در حال بازسازی خود هستند به این صورت که استخوانهای جدید ساخته و جایگزین استخوان قبلی در بدن میشوند. زمانیکه شما جوان هستید بدن شما با سرعت بیشتری استخوانهای جدید میسازد به همین دلیل حجم استخوانی شما افزایش میيابد. در ابتدای ۲۰ سالگی این روند به آرامی میگراید و تقریبا همه افراد تا سن ۳۰ سالگی به بیشترین حجم استخوانی بدن خود میرسند. پس از آن و با افزایش سن به آرامی این رویه بر عکس شده و روند استخوان سازی بدن کندتر از روند پیر شدن استخوانها و شکستنشان میشود.
پوکی استخوان میتواند ناشی از وراثت یا بیماریهای هورمونی باشد اما تغذیه مناسب و ورزش کردن تاثیر زیادی در کاهش ابتلا و جلوگیر از آن دارد. به طور متوسط مردان و زنان بین ۱۸ تا ۵۰ سال به ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیوم روزانه نیاز دارند. برای خانمها در سنین بین ۵۰ تا ۷۰ سال این عدد به حدود ۱۲۰۰ میلی گرم در روز میرسد. از جمله منابع غنی کلسیوم برای استفاده در رژیم غذایی میتوان به عنوان لبنیات، سبزیجات با برگهای سبز تیره، ماهیهای مانند سالمون و ساردین و … اشاره کرد. همچنین ویتامین دی در بدن نقش کلیدی در کمک به جذب کلسیوم برای استخوانها و افزایش توان رشدشان دارد. منبع اصلی ویتامین دی برای بدن انسان نور خورشید است اما در صورت کمبود این ویتامین در بدن میبایست از مکملهای غذایی ان برای جبران نیاز بهره برد.
اما همانطور که گفته شد پوکی استخوان اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، فرایند کنترل و درمان به مراتب موفقیتآمیز تر بوده و از شکستگیهای احتمالی اینده جلوگیری خواهد شد. در همین راستا سنجش تراکم استخوان به ما کمک میکند تا بتوانیم با بررسی وضعیت بافت استخوانی بدن از سلامت یا عدم سلامت آن مطلع شویم.
نتیجه تست سنجش تراکم استخوان چه چیز را نشان میدهد؟
تست سنجش تراکم استخوان، BMD یا میزان تراکم مواد معدنی موجود در بافت استخوان یک فرد را نشان میدهد. پس از آن BMD یا تراکم مواد معدنی بافت استخوانی شما توسط دو فاکتور یا مقیاس مورد مقایسه و ارزیابی قرار میگیرد، مقیاس تی و مقیاس زد. که اولی بر مبنای بافت استخوان یک جوان سالم و دیگری بر مبنای تناسب سن تعریف می شوند.
پس از انجام تست سنجش تراکم استخوان، BMD یا تراکم مواد معدنی بافت استخوانی شما با BMD جوانان سالم بین ۲۵ تا ۳۵ از جنس و نژاد مشابه شما مورد مقایسه قرار میگیرد. انحراف معیار استاندارد یا آنچه SD نامیده می شود، میزان تفاوت BMD شما با BMD بدست آمده از جوانان سالم خواهد بود که نشانگر مقیاس یا عدد تی شما خواهد بود. اگر عدد تی شما مثبت باشد یعنی استخوان شما از حد نرمال محکمتر است اما اگر نتیجه عدد منفی باشد یعنی استخوان شما از حد نرمال ضعیفتر است.
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بیماری پوکی استخوان بر اساس سطوح زیر از تراکم استخوانی تعریف می شود:
- اگر عدد تی شما دارای انحراف معیار درون عدد یک (یعنی از ۱ تا ۱- ) نسبت به جوان سالم باشد، یعنی استخوان شما از نظر تراکم در وضعیت نرمال قرار دارد.
- اگر عدد تی شما دارای انحراف معیار بین عدد ۱- تا ۲.۵- نسبت به تراکم استخوان جوان سالم باشد، تراکم استخوانی شما ضعیف تشخیص داده میشود.
- اما اگر عدد تی شما انحراف معیاد کمتر از ۲.۵- نسبت به جوان نرمال را نشان دهد، یعنی شما دچار پوکی استخوان شدهاید.
به طور کلی، هر گونه ریسک شکستگی استخوان برای برای انحراف معیار پایین تر از حد نرمال، دو برابر خواهد شد. یعنی فردی که انحراف معیار BMD او پایین تر از ۱- باشد (یعنی عدد تی او پایین تر از ۱- باشد) دو برابر یک فرد با BMD نرمال در معرض شکستگی استخوان است. زمانیکه توسط سنجش تراکم استخوان این اعداد برای یک فرد مشخص شود، افرادی که دارای ریسک بالا برای شکستگی استخوان تشخیص داده شوند میتوانند درمان خود را آغاز کنند که معمولا اولویت درمان در این گونه افراد جلوگیری از پیشروی و شکستگیهای آتی خواهد بود. پوکی استخوان شدید، به وضعیتی گفته میشود که در آن انحراف معیار BMD یک فرد از BMD یک جوان نرمال پایین از ۲.۵- باشد که در این حالت قاعدتا وی دارای یک یا چند شکستگی استخوان از قبل خواهد بود.
اما مقیاس دوم در بررسی نتایج تست سنجش تراکم استخوان که از آن با عنوان مقیاس یا عدد زد نام برده میشود، مقیاسی است که در آن BMD شما با BMD افراد هم سن و هم جنس خود مقایسه میشود. فرایند محاسبه و سنجش در عدد زد مشابه همان فرایند محاسبه عدد تی میباشد با این تفاوت که این عدد به جای مقایسه با تراکم استخوانی جوان سالم از مقایسه تراکم استخوانی با افراد هم سن هر فرد صورت میگیرد.
البته در کنار تست سنجش تراکم استخوان، پزشک شما ممکن است ازمایشهای دیگری مانند آزمایش خون برای بررسی وجود بیماری کلیوی، یا بررسی عملکرد تیروئید، بررسی تاِثیر درمان با کورتیزون و بررسی سطح مواد معدنی موجود در بدن شما مانند کلسیم، که میتوانند با استحکام استخوانها در ارتباط باشند را هم از شما بخواهد که انجام دهید.
چرا یک فرد ممکن است نیاز داشته باشد که تست سنجش تراکم استخوان را انجام دهد؟
تست سنجش تراکم استخوان غالبا برای بررسی کاهش تراکم استخوان در یک فرد یا ابتلا وی به پوکی استخوان انجام میشود. هر مقدار که تشخیص بیماری در چنین افرادی سریعتر صورت گیرد، درمان بهتر جواب داده و از شکستگی استخوانهای بیشتر جلوگیری میشود. نکته مهم اینجاست که شکستگی استخوانها در موارد پیشرفته از پوکی استخوان مخصوصا در سنین بالا ممکن است شکل بسیار پیچیدهای به خود بگیرد، ممکن است چندین استخوان به طور همزمان شکسته شوند و برای بیمار مشکلات بسیار جدی ایجاد کنند. به طور کلی تست سنجش تراکم استخوان برای موارد زیر صورت میگیرد
- تایید یا رد ابتلا به پوکی استخوان در حالتی که شکستگی استخوان مشکوک رخ داده باشد
- پیش بینی شانس ابتلا یک فرد به پوکی استخوان و همچنین احتمال شکستگی استخوان در آینده
- مشخص کردن میزان از دست رفتگی بافت استخوانی
- بررسی عملکرد و میزان موفقیت درمان به روی استخوانها
اما چه کسانی مستعد ابتلا به بیماری پوکی استخوان هستند و میبایست به فکر تست سنجش تراکم استخوان در معاینات و چکاپهای پزشکی خود باشند؟
- زنان یائسه که استروژن دریافت نمیکنند
- سالمندان. به طور ویژه زنان بالای ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال
- افراد سیگاری
- افرادی که سابقه شکستگی لگن در خانواده خود داشتهاند
- همه افرادی که پس از ۵۰ سالگی به طور ناگهانی دچار شکستگی استخوان شوند
- افرادی که دچار کاهش بیشاز ۵ سانتیمتر از قد شوند
- افرادی که بدون هیچ دلیل یا زمینهی قبلی دچار کمردرد مزمن و شدید شدهاند
- افرادی که سابقه پیوند عضو دارند و علایم اولیه مرتبط با پوکی استخوان در آنها دیده شده باشد
- افرادی که به طور ناگهانی دچار کاهش شدید سطح هورمونها در بدن شوند
- افرادی که برای طولانی مدت از استروئید یا برخی داروهای خاص اصتفاده کردهاند
- افرادی که دارای برخی بیماریهای زمینهای مانند رماتیسم مفصلی، دیابت نوع اول، بیماریهای کبدی، بیماریهای کلیوی، پرکاری و یا کم کاری تیروئید بودهاند
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان چگونه میبایست آماده شد؟
تست سنجش تراکم استخوان فرایندی ساده، سریع و بدون درد است و اصولا برای انجام سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادهسازی خاصی نیست. اگر قبل از انجام تست سنجش تراکم استخوان تست باریوم داشته اید یا احیانا موادی به بدن شما تزریق شده که با سی تی اسکن مشکل دارد، همچنین در صورت مصرف داروهای هستهای قبل از انجام تست حتما پزشک خود را در جریان بگذارید. برخی از مواد مانند داروهای هستهای ممکن است روی نتیجه سنجش تراکم استخوان شما اثر بگذارند.
غذا و دارو؟
از ۲۴ ساعت قبل از انجام تست سنجش تراکم استخوان از مصرف مکمل کلسیم خودداری کنید.
لباس و وسایل شخصی؟
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان حتما لباسهای راحت و گشاد بپوشید. از پوشیدن لباسهای تنگ، زیپ دار و دارای دکمههای زیاد اجتناب کنید. جواهرات و اکسسوریهای خود را در خانه بگذارید و آنها را همراه خود نبرید. همچنین میبایست هرگونه شی فلزی یا هر وسیلهای که در ان فلز به کار رفته باشد را قبل از انجام تست سنجش تراکم استخوان از لباس خود خارجی کنید. وسایلی مانند کلید، سکه، گلسر، فندک و …
بارداری
دستگاههای سنجش تراکم استخوان، برای تصویر برداری مقدار ناچیزی اشعه به بدن میتابانند که در حالت عادی هیچگونه عارضه یا خطری برای بدن فرد نخواهد داشت اما از آنجا که در دوران بارداری توصیه میشود که بدن هیچگونه تماسی با اشعه نداشته باشد برای محافظت از جنین این موضوع میبایست توسط پزشک معالج مورد بررسی قرار گیرد.
انتظار چه چیزی را باید داشته باشید؟
تست سنجش تراکم استخوان غالبا به روی استخوانهایی انجام میگیرد که شانس شکستگی بیشتری بر اثر ابتلا به پوکی استخوان دارند. یعنی:
- استخوان انتهای ساعت و مچ دست
- استخوانهای انتهایی ستون فقرات که به دمبالچه میرسند ـ ( ناحیه لومبار)
- استخوانهای ناحیه لگن
اگر تست سنجش تراکم استخوان را در بیمارستان انجام دهید احتمالا این تست توسط دستگاهی انجام گیرد که شما روی تخت آن میخوابید، سپس یک بازو مکانیکی با حرکت به روی قسمتهایی که قرار است تست سنجش تراکم استخوان از آنها صورت گیرد بدن شما را اسکن میکند. در این فرایند میزان تشعشعی که به بدن شما وارد میشود بسیار کم است، حتی بسیار کمتر از میزان تشعشعی که هنگام انجام سی تی اسکن ریه و قفسه سینه به بدن شما وارد میشود. فرایند کلی سنجش تراکم استخوان به طور معمول چیزی در حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بسته به نواحی مورد بررسی طول خواهد کشید. همچنین برای انجام تست سنجش تراکم استخوان در قسمتهای انتهایی اسکلت بدن، یعنی انگشتها، مچها و یا پاشنه پا از دستگاههای پرتابل هم استفاده میشود.
از طرفی، از آنجایی که تست سنجش تراکم استخوان ممکن است در نقاط مختلف بدن شما نتایج متفاوتی را نشان دهد، تست سنجش تراکم استخوان در ناحیه مچ پا شما ممکن است برای تشخیص ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری پوکی استخوان کافی تشخیص داده نشود. در چنین مواردی، در صورتی که پزشک احتمال به مشکوک بودن شما دهد ممکن است از شما بخواهد تا مناطق دیگری از بدنتان را مورد انجام تست سنجش تراکم استخوان قرار دهید.
تست سنجش تراکم استخوان هر چند مدت یکبار میبایست انجام گیرد؟
در حال حاضر توصیه پزشکان برای انجام تست سنجش تراکم استخوان هر دو سال یکبار است. البته برای این توصیه موارد استثنا هم وجود دارد که ممکن است زمان مورد نیاز برای انجام تست سنجش تراکم استخوان بعدی را کوتاهتر کند. پزشک یا درمانگر شما ممکن است با در نظر گرفتن عوامل مختلف از جمله سن و سال، میزان و درصد ریسک احتمال شکستن استخوانها و تست سنجش تراکم استخوان قبلی تصمیم بگیرد که برای شما دستور العمل متفاوتی در نظر بگیرد و فاصله میان انجام تستها را بنا به نیاز شما تعریف کند.
کدام تست سنجش تراکم استخوان بهتر است؟
به طور کلی انتخاب هر گونه شیوه درمانی به توصیه مستقیم پزشک معالج بستگی دارد اما شیوه DXA یا DEXA مزیتهای بیشتری نسبت به سی تی اسکن دارد. این شیوه، دقت به مراتب بالاتری نسبت به سی تی اسکن دارد. دستگاههای DXA به طور روزانه تنظیم میشوند و عملکرد آنها برای اطمینان از دقیق بودن سنجش تراکم استخوان بررسی میشود. این دستگاهها مقدار بسیار کمی از اشعه را به صورت سطحی روی بافت میتابانند از همین رو از نظر میزان در معرض اشعه قرار گرفتن به مراتب ایمنتر از دستگاههای سی تی اسکن هستند.
اگر پزشک برای شما تست سنجش تراکم استخوان تجویز کرد چه چیزهایی را بهتر است از او بپرسید؟
در این حالت شما میتوانید از پزشک خوب بپرسید:
- علت اصلی تجویز چه بوده است.
- با توجه به شرایط جسمانی شما آیا نیاز هست که مورد خاصی در خصوص انجام تست رعایت شود؟
- آیا در کنار تست سنجش تراکم استخوان نیاز به تستهای دیگری نیز هست؟
- آیا تا زمان مشخص شدن پاسخ تست نیاز به انجام مراقبتهای درمانی خاصی هست یا خیر؟
در پایان و به طور خلاصه میتوان گفت که سنجش تراکم استخوان تستی است که برای بررسی میزان تراکم مواد معدنی موجود در بافت استخوانهای بدن به کار میرود. اصلیترین بیماری که برای یافتن آن در بدن تست سنجش تراکم استخوان تجویز میشود، بیماری پوکی استخوان است. پوکی استخوان یک بیماری مزمن خاموش بوده که در مراحل اولیه هیچگونه علائمی از خود بروز نمیدهد و بیمار تنها زمانی متوجه بروز این بیماری در بدن خود میشود که به مراحل پیشرفته خود رسیده و طبیعتا موجب شکستگیهایی در استخوانهای بیمار شده باشد. پس از انجام تست سنجش تراکم استخوان، BMD یا تراکم مواد معدنی بافت استخوانی فرد بدست میاید اما برای مشخص شدن میزان تراکم استخوانها از دو عدد استفاده میشود. عدد تی و عدد زد. عدد تی از طریق مقایسه BMD فرد با BMD جوان سالم نرمال و عدد زد از طریق مقایسه BMD فرد با BMD افراد هم سن و هم جنس او بدست میاید. چنان انحراف معیار یا SD او از ۲.۵- پایینتر باشد وی به پوکی استخوان دچار شده است. دقیقترین متد سنجش تراکم استخوان DXA یا DEXA نام دارد که از طریق تاباندن مقدار بسیار کمی اشعه به بافت استخوان، به دقیقترین حالت ممکن میزان تراکم مواد معدنی را نشان میدهد. این روش کاملا بیخطر، بدون درد و بسیار راحت بوده و نیازی به آماده سازی خاص برای فرد ندارد. تست سنجش تراکم استخوان عموما هر دو سال یکبار برای هر فرد تجویز میشود تا میزان پیشرفت بیماری و تاثیر درمان به روی استخوانها بررسی شود. پوکی استخوان در مرحله پیشرفته میتواند بیمار را با شکستگیهای همزمان و پیچیدهای درگیر کند و شانس درمان را به حداقل کاهش دهد از همین رو با انجام تست سنجش تراکم استخوان میتوان برای افراد مستعد یا مشکوک به بیماری در مراحل اولیه، از پیشروی بیماری در بدن آنها جلوگیری کرد.
مزایا درمان در مرکز سنجش تراکم استخوان تهران
- مرکز آکادمی جزئ معدود مراکزی است که فقط به صورت اختصاصی سنجش تراکم استخوان را انجام میدهد
- تحویل آنی جواب تست
- نوشتن ریپورت توسط کارشناسان مرکز،
- بر خلاف مراکز دیگر که دستگاه بر اساس پیش فرض های تعریف شده جواب رو برای بیمار تدوین میکند.
مراحل درمان در مرکز سنجش تراکم استخوان تهران
ما در این مرکز با انجام یک تست پانزده دقیقه ایی میزان پوکی استخوان فرد رو اندازه میگیریم .
و با ارجاع بیمار به پزشک ،مانع از پیشرفت بیماری میشویم.
این روش مانند یک رادیو گرافی ساده هست
مرکز سنجش تراکم استخوان آکادمی در تهران در تلاش است با استفاده از بروزترین دستگاه های سنجش تراکم استخوان در ایران بتواند دقیق ترین اسکن هارا به بیماران خود ارائه دهد.
تماس با مجموعه سنجش تراکم استخوان تهران
خیابان ولیعصر ،روبروی درب اصلی پارک ملت، نبش کوچه آرامش ، ساختمان صورتی، طبقه چهارم واحد ۳۱
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
آخرین مقالات