کسانی‌که سنگ کیسه صفرا دارند حتما از پزشک معالج خود شنیده‌اند که علاوه بر عوارض مختلف و متعدد این بیماری، امکان دارد به پوکی استخوان نیز مبتلا شوند. اما شنیدن این نکته برای بسیاری از افراد عجیب و غیرقابل باور است؛ چراکه رابطه بین سنگ صفرا و پوکی استخوان را نمی‌دانند. بررسی این نکته و کسب اطلاعات دقیق در مورد عوارض سنگ کیسه صفرا می‌تواند به جلوگیری از پوکی استخوان کمک کند. در این مقاله سعی داریم در مورد رابطه سنگ صفرا و پوکی استخوان صحبت کرده و نحوه جلوگیری از آن‌را نیز بررسی کنیم.
معرفی بیماری سنگ صفرا و پوکی استخوان
سنگ صفرا نیز مانند پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که هم جوانان و هم افراد مسن به آن مبتلا می‌شوند. در واقع هر دوی این بیماری‌ها بدون اینکه علائمی از خود بروز دهند به رشد خود ادامه می‌دهند. در واقع در پوکی استخوان شکستگی استخوان و در سنگ صفرا مشکلات جدی صفراوی باعث آگاهی پزشک و فرد از بروز آن می‌شوند.
بر اساس تحقیقات پژوهشگران 80 درصد سنگ‌هایی که در صفرا تشکیل می‌شوند از جنس کلسترول و 20 درصد آن‌ها از بیلی روبین و نمک‌های کلسیمی هستند. دلیل به‌وجود آمدن آن‌ها نیز می‌تواند وجود بیش از حد کلسترول در کیسه صفرا، وجود بیش از حد روبین در کیسه صفرا و تولید صفرای غلیظ در کیسه باشد.
این سنگ‌ها می‌توانند سال‌ها بدون ایجاد مزاحمت، درد و علائم به رشد خود ادامه دهند و مشکلات متعدد دیگری مانند پوکی استخوان را به‌وجود بیاورند. اما زمانی‌که یکی از این سنگ‌ها جلوی مجاری صفرا را گرفتند، دردها شروع شده و پزشکان تشخیص وجود سنگ در کیسه صفرای فرد را می‌دهند.
پوکی استخوان چیست؟
اگر به بافت استخوان نگاه کنید، تنها چیزی که می‌بینید بافتی سفت و سخت و انعطاف‌ناپذیر است. به‌همین دلیل باور آن سخت است که بدانید بافت استخوان همیشه در حال تغییر و تجزیه و تولید است. جالب است بدانید تا 30 سالگی فرآیند استخوان‌سازی در بدن فرد وجود داشته و به جرم استخوان ها اضافه میشود. اما به‌تدریج و در برخی از افراد از سن 40 سالگی این روند معکوس شده و از جرم استخوان‌ها کاسته میشود.
این روند ادامه دارد تا در دوران کهنسالی فرد از نظر استخوانی بسیار تحلیل رفته و به اصطلاح به پوکی استخوان (استئوپروز) مبتلا میشود. در نتیجه استخوان‌ها بسیار بیشتر در معرض شکستگی و آسیب هستند. علت آن نیز از دست دادن ماتریکس استخوان (استوئید) و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفات استخوان است. در این میان گاهی برخی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های کبدی و کمبود برخی مواد غذایی و بیماری‌ها باعث سرعت بخشیدن به روند کاهش جرم استخوان‌ها و ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند.
چرا سنگ صفرا باعث پوکی استخوان میشود؟
طبق آنچه در بالا خواندیم پوکی استخوان در اثر کمبود کلسیم به‌وجود می‌آید اما در عین حال سنگ‌های صفراوی کلسیمی هستند. بنابراین می‌توان غیر از وجود التهاب در بدن که نقطه مشترکی برای ابتلا افراد به سنگ صفرا و پوکی استخوان است، کلسیم را عاملی دو طرفه برای بروز این بیماری دانست.
در طول درمان سنگ کیسه صفرا که از جنس کلسیم است، پزشک پرهیزات و تجویزاتی برای بیمار در نظر می‌گیرد که ممکن است میزان کلسیم مورد نیاز برای ترمیم و بافت استخوان‌ها را تغییر دهد. این تغییرات، رژیم‌های غذایی و مکمل‌ها می‌تواند باعث پوکی استخوان شود.
علاوه بر این مطالعاتی نشان می‌دهد که پیش از تشخیص سنگ صفرا میزان کلسیم در بدن کاهش پیدا می‌کند. به‌دلیل اینکه افراد از این کمبود کلسیم آگاه نیستند و مکمل‌ها و مواد غذایی برای مقابله و درمان آن‌را مصرف نمی‌کنند، این موضوع باعث رشد روز افزون پوکی استخوان و از بین رفتن بافت آن‌ها میشود.
چطور از پوکی استخوان جلوگیری کنیم؟
کسانی‌که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند و بنابر تجویز پزشک در حال مصرف داروهای خاص بوده و در رژیم غذایی خود تغییراتی داده‌اند، باید به میزان تراکم استخوان‌های خود نیز دقت کنند. بهترین روش برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان در حین درمان سنگ کیسه صفرا، سنجش تراکم استخوان است. همچنین پزشکان به کسانی که سنشان بیش از 50 سال است توصیه می‌کنند هرچند وقت یکبار آزمایشات مربوط به تراکم استخوان را انجام دهند؛ یکی از دلایل ضرورت انجام این آزمایشات، نهفته بودن برخی از بیماری‌ها مانند پوکی استخوان و سنگ کیسه صفراست.
منظور از سنجش تراکم استخوان، اسکن استخوان‌های باسن و مهره‌ها با اشعه ایکس (DEXA) است. در این‌صورت اگر پزشک از پاسخ تست شما راضی نبود و روند تحلیل استخوان‌ها را بیش از حد تشخیص داد می‌تواند با تجویز داروهای مناسب علاوه بر درمان سنگ کیسه صفرا، جلوی روند روبه رشد پوکی استخوان را نیز بگیرد.
برای سنجش تراکم استخوان در تهران به کجا مراجعه کنیم؟
اگر سنگ کیسه صفرا دارید و می‌خواهید میزان تراکم خود را بررسی کنید، باید به مراکزی بروید که با دستگاه‌های پیشرفته این‌کار را انجام می‌دهند. در حال حاضر بهترین مراکز سنجش تراکم استخوان در تهران مراکزی هستند که به‌طور تخصصی تست تراکم استخوان انجام می‌دهند؛ چراکه در این مراکز در کمترین زمان ممکن پاسخ تست را دریافت می‌کنید و پاسخ تست شما به‌جای اینکه با پیش فرض‌های دستگاه تدوین شود توسط کارشناسان متخصص نوشته میشود. همچنین اکثر این مراکز از پیشرفته‌ترین و مجهزترین دستگاه‌های موجود استفاده می‌کنند.
سخن پایانی
اگر به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستید، پیش از هر چیز باید برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید. با مراجعه به پزشک باید سوالات خود را برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان بپرسید و با پزشکتان برای مراجعه به متخصصان دیگر مشورت کنید. علاوه بر این بهتر است برای جلوگیری از بروز مشکلات متعدد و جدی از به‌کارگیری روش‌های خودسرانه بپرهیزید.
